‘De mate van beschaving van een samenleving is af te lezen aan de manier waarop deze met ouderen om gaat.’ Voor systeemtherapeut Marijke (66) is dit een inspirerende quote van filosoof Simone de Beauvoir. Marijke werkte 45 jaar bij GGzE in de ouderenpsychiatrie, een doelgroep die volgens haar nog steeds onvoldoende op waarde wordt geschat. Ze zijn oud en hebben weinig behandelperspectief, zo is het beeld. Maar, zegt Marijke, ontwikkeling houdt nooit op.
“De derde en vierde levensfase vraagt veel van mensen in aanpassing terwijl het energieniveau afneemt. Hun huid wordt niet alleen letterlijk dunner. Mentale kwetsbaarheid kan toenemen waarbij oud zeer geactualiseerd kan worden. Men heeft in het leven vaak goed om kunnen gaan met trauma’s maar vanaf het 70e lukt de oude manier van ermee omgaan niet altijd meer. Ook kunnen er angsten ontstaan voor verlies, van geliefden of gezondheid en existentiële vragen als: wie ben ik nu in relatie tot anderen? Relaties veranderen in deze overgangsfase en deze veranderingen vragen om reflectie, en biedt veel ingangen voor behandeling.”
Spiegel
Veelzijdig, verrassend veerkrachtig, wijs en corporatief, zo zou je kort kunnen samenvatten hoe Marijke naar de doelgroep ouderen kijkt. Ze committeerden zich goed aan de behandeling en deelden hoopvolle verhalen waar Marijke zich aan kon spiegelen. “Ze hebben met hun verhalen ook mijn leven kleur gegeven en spiegels voorgehouden. Daar spraken ook altijd hoopvolle elementen in door. In de diverse levensfasen hebben cliënten me met hun levenservaringen voorgedaan hoe om te gaan met eigen beslommeringen.”
Niet te hard werken
Toen Marijke net begon met werken, rende ze van hot naar her; wilde ze het graag allemaal zo goed mogelijk doen. Maar door de jaren heen leerde ze: we moeten het echt samen doen, de cliënt, familie, het team en ik. “Je mag even een stukje meelopen in iemands leven en dan laat je weer los. Goed luisteren, invoegen, aanwezig zijn….maar niet te hard werken. De client zelf aan het werk houden is het moeilijkste wat er is. Jij wordt in een expertrol geplaatst en dan wordt er van alles van je verwacht; en soms moet je natuurlijk ook veel geven. Maar uiteindelijk moet je het samen doen. Daarbij is de context waarin je gaat samenwerken essentieel voor resultaat van behandeling. Het is dus erg belangrijk om een setting te creëren voor een goed behandelklimaat. Samenwerking ontstaat als je elkaar letterlijk ontmoet.”
Wat ze nieuwe generaties zorgverleners graag meegeeft: “Maak goed en écht contact met cliënten; in de breedste zin. Kijk niet alleen de klacht maar naar de mens als geheel.”