Een zacht bospad onder je voeten, een verkoelend briesje, ruisende bomen en veel groen of een warm zandstrand, een helderblauwe lucht en de geur van een zilte zee. Voel je het al? Lichaam en geest reageren op deze natuurlijke prikkels. Je geest kalmeert en je ‘zakt’ meer in je lijf.
Uit literatuur blijkt dat het verwerken van informatie energie kost. Maar als je naar groen kijkt, kost dat je hersenen géén energie. Zo creëer je tijdens een wandeling in het groen kleine herstelmomenten en kun je je daarna beter concentreren. Ook blijkt dat bomen en planten geurstoffen (fytonciden) uitscheiden. Bij inademing activeert dat ons parasympatische zenuwstelsel. Dit betekent dat het lichaam tot rust komt en kan herstellen.
Als je lang stil zit, komt je lichaam in een slaapmodus. Je gaat minder vaak ademhalen waardoor er minder zuurstof in je bloed komt. En als je minder beweegt, heb je minder bloedcirculatie.
Zo simpel is het eigenlijk. Niet alleen fysiek heeft de natuur een gunstig effect. Er zijn ook positieve psychologische effecten. En dat zijn genoeg redenen om in de behandeling van psychische klachten veel meer gebruik te maken van natuurlijke elementen; welkom bij de groene ggz!
Groene ggz
Tegenwoordig zie je vaak de term ‘groene ggz’ voorbijkomen. Er is veel gaande op dit gebied. En niet alleen in Nederland. Er is een mondiale beweging naar meer groen in de ggz. De groene ggz is gebaseerd op 5 pijlers:
- Promotie/bevordering van biodiversiteit
- Meer natuur of natuurlijke elementen in de behandeling
- Vitale medewerkers
- Integratie in buurten/wijken
- Delen van wetenschappelijke en praktische ervaringen en expertise
Dat is natuurlijk een leuke opsomming maar hoe ziet dat er in de praktijk uit?
Gesprek buiten
Diverse behandelaren gaan met hun cliënten naar buiten om gebruik te maken van de natuurelementen. Dit gaat alleen nog niet vanzelf. We zijn gewend om cliënten binnen, in gebouwen en kantoren te ontvangen. Vergroening van kantoren kan al een hele stap vooruit zijn. Buiten, in de natuur, consulten doen is mogelijk nog effectiever.
IVN-module groene ggz
Op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft IVN Natuureducatie in combinatie met Nature for Health een Educatiemodule Groene GGz ontwikkeld. Deze gratis, kant-en-klare toolkit bestaat uit presentaties, een trainershandleiding met script, activiteitenboekje, terreinscan, werkbladen en hand-outs om binnen je eigen ggz-organisatie een 4-uur durende workshop te organiseren. Doel hiervan is om samen te leren over biodiversiteit, de gezondheidswinst en inzetbaarheid van natuur binnen de ggz. Met deze module maak je concrete plannen en stappen om je eigen instelling te vergroenen. GGzE had de primeur en is als eerste met deze module aan de slag gegaan. Collega’s waren enthousiast en geïnspireerd om met het geleerde in de praktijk aan de slag te gaan.
Kennisuitwisseling
GGzE is een van de 14 voorlopers in het project 'Groene ggz', dat de natuur inzet voor mentale gezondheid. Eind juni ontving GGzE een internationaal gezelschap van de Global Leadership Exchange om meer te leren over deze aanpak in Nederland.
Tijdens het bezoek werden diverse initiatieven en onderzoeken binnen de groene ggz gepresenteerd. De integratie van groene ggz in onderzoek, natuurbehandelingen voor opgenomen volwassenen, en een pilot over 'Groen tijdens werktijd' om medewerkers vitaler te maken, kwamen aan bod. Ook kregen de gasten buiten een praktijkervaring van de effecten van natuur op geest en lichaam.
Verder werd een overzicht gegeven van de groene ggz in Nederland, inclusief de vijf pijlers hiervan, en het EU-project Naturelab over natuur gebaseerde therapieën in verschillende landen.
Citaat deelnemer: “Mijn gedachte voor vandaag: waarom kiezen we ervoor om mensen in gebouwen te ontmoeten? Hoe kunnen we de natuur meer tot een integraal onderdeel maken van alles wat we doen?”
Natuurlijk pionieren
Twee gebiedsteams van GGzE zijn gestart als pioniers om Groene ggz te implementeren. In een eerste workshop oefenden twintig enthousiaste collega’s hoe je de kracht van de natuur kan beleven. Ze wisselden drempels en behoeften uit zodat met deze input een plan gemaakt kan worden om medewerkers te faciliteren in het verbinden van de natuur met hun werk. Niet alleen om de gezondheid van de cliënten te bevorderen, maar ook die van medewerkers.
Toekomst
Inmiddels staat wel vast dat de natuur een positieve invloed heeft op ons mentale welbevinden. Slechts een kort contact met de natuur brengt ontspanning en creëert rust in je hoofd. De ‘groene ggz’ is nog geen dagelijks goed maar is aardig op weg om haar weg te banen in de zorg voor mensen met psychische klachten, zowel nationaal als internationaal. Tegelijkertijd bevordert groen ook de fysieke en mentale gezondheid van werkers in de zorg dus zo snijdt het mes aan twee kanten!